Η ήπια γνωστική διαταραχή

Σε πολλές νόσους, η κλασική συμπτωματολογία δεν ξεκινά εξαρχής, αλλά προηγείται μια –ενίοτε μακρά– περίοδος στην οποία ο εξεταζόμενος δεν είναι μεν απολύτως φυσιολογικός, αλλά ούτε και μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμη ως κλινικά ασθενής. Σύμφωνα με όσα είπαμε στην ενότητα της διάγνωσης της άνοιας, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει νοητική έκπτωση (υποκειμενική ή αντικειμενική) που ακόμη δεν έχει φτάσει στο σημείο να επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να διάγει τη ζωή του αυτόνομα. Έτσι, πριν από την καθαυτή νόσο Alzheimer, μπορεί να παρατηρηθούν ένα προκλινικό και ένα πρόδρομο στάδιο.

Το προκλινικό στάδιο αντιστοιχεί στα υποκειμενικά παράπονα για τη μνήμη τους που εκφράζουν πολλοί άνθρωποι κάθε ηλικίας. Αν αυτά τα άτομα υποβληθούν σε πλήρη νευροψυχολογικό έλεγχο, τα αποτελέσματά τους είναι φυσιολογικά με βάση την ηλικία και την εκπαίδευσή τους, άρα δεν μπορούν να λάβουν διάγνωση κάποιας διαταραχής. Η εντύπωσή τους ότι η μνήμη τους εξασθενεί σε παθολογικό βαθμό μπορεί να είναι λανθασμένη (δηλαδή να αντιλαμβάνονται απλώς την αναμενόμενη νοητική κάμψη λόγω της γήρανσης), να οφείλεται σε υπερβολικό άγχος, στρες, φόρτο εργασίας, μελαγχολία κτλ. ή μπορεί όντως να εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια σε κάτι περισσότερο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αν υπάρχει υποκείμενη αιτία, συνιστούμε να αντιμετωπιστεί. Κατά τα άλλα, ο εξεταζόμενος καθησυχάζεται και συνεχίζει τη ζωή του κανονικά. Οι συμβουλές για την πρόληψη της άνοιας που έχουν ήδη αναφερθεί φυσικά ισχύουν και εδώ.

old man losing his mind; puzzle

Πιο πολλά γνωρίζουμε για το πρόδρομο στάδιο της νόσου Alzheimer, αυτό της ήπιας γνωστικής διαταραχής. Η διάγνωση αυτή σημαίνει ότι ο ασθενής παρουσιάζει κάποιου βαθμού εξασθένηση των νοητικών λειτουργιών του (μνήμη, προσοχή κτλ.), είναι όμως ικανός να ζει αυτόνομα, χωρίς τη βοήθεια των οικείων του. Ένας στους δέκα ασθενείς με ήπια γνωστική διαταραχή μεταπίπτει σε κλινική άνοια κάθε χρόνο μετά τη διάγνωσή της, ωστόσο ένας σημαντικός αριθμός δεν επιδεινώνεται ποτέ, ενώ σπανίως κάποιοι μπορεί και να επανέλθουν στο φυσιολογικό. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, καθώς δεν πρόκειται για άνοια, δεν χορηγούνται φάρμακα, απλώς συνιστάται διόρθωση όλων των πιθανών υποκείμενων αιτίων (π.χ. κατάθλιψης) και τακτική παρακολούθηση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι υποχρεωτικό όλοι οι ασθενείς με νόσο Alzheimer να περάσουν από αυτές τις δύο φάσεις. Η σημασία τους έγκειται στο ότι ίσως μελλοντικά, αν καταφέρουμε να παρασκευάσουμε θεραπείες που να αποτρέπουν ή να αναστρέφουν την άνοια, τότε αυτά τα στάδια θα πρέπει να αναγνωρίζονται όσο γίνεται πιο έγκαιρα, ώστε με τις κατάλληλες θεραπείες η νόσος Alzheimer να αποτελέσει παρελθόν.